کـاتـالـیـز

خزه، سرخس، سرو، ذرت و نخود را بر اساس صفتهای زیر و با استفاده از کلید دوراهی ٔ دولپهای ٔ تکلپهای، دانه گروهبندی کنید. داشتن: دانه، گل، آوند، دانه این گروه بندی را به چند شکل میتوانید انجام دهید؟

جواب :

برای گروه‌بندی این گیاهان (خزه، سرخس، سرو، ذرت و نخود) بر اساس صفات داده‌شده (دانه، گل، آوند، دولپه‌ای یا تک‌لپه‌ای بودن) و استفاده از کلید دوراهی، می‌توان از چند رویکرد متفاوت استفاده کرد. اینجا یک نمونه از گروه‌بندی آمده است:

روش اول: بر اساس وجود یا عدم وجود دانه

1. گیاهان بدون دانه:

   • خزه

   • سرخس

2. گیاهان دارای دانه:

   • سرو

   • ذرت

   • نخود

روش دوم: بر اساس وجود یا عدم وجود گل

1. گیاهان بدون گل:

2. گیاهان دارای گل:

   • ذرت

   • نخود

روش سوم: بر اساس وجود آوند

1. گیاهان بدون آوند:

2. گیاهان دارای آوند:

   • سرخس

   • سرو

   • ذرت

   • نخود

روش چهارم: بر اساس دولپه‌ای یا تک‌لپه‌ای بودن (در گیاهان گلدار)

1. تک‌لپه‌ای‌ها:

2. دولپه‌ای‌ها:

ترکیب‌ روش‌ها

می‌توانید ترکیبی از این صفات را برای گروه‌بندی پیچیده‌تر و دقیق‌تر انجام دهید. به‌عنوان مثال:

1. گیاهان بدون دانه و بدون آوند: خزه

2. گیاهان بدون دانه و دارای آوند: سرخس

3. گیاهان دارای دانه و بدون گل: سرو

4. گیاهان دارای دانه، گل و تک‌لپه‌ای: ذرت

5. گیاهان دارای دانه، گل و دولپه‌ای: نخود

کاغذ آغشته به کبالت کلرید در برخورد با بخار آب، صورتی رنگ میشود. برای نشان دادن این واقعیت که »بخارآب از روزنههای برگ خارج میشود و در بعضی برگها تعداد روزنهها در دو طرف برگ، یکسان نیست.« آزمایشی طراحی کنید.

جواب:

برای نشان دادن این واقعیت که بخار آب از روزنه‌های برگ خارج می‌شود و تعداد روزنه‌ها در دو طرف برگ یکسان نیست، می‌توان آزمایشی ساده و کاربردی طراحی کرد. مراحل آزمایش به شرح زیر است:

1. مواد لازم:

   • برگ گیاه (ترجیحاً گیاهی که برگ‌های صاف و بزرگ داشته باشد)

   • دو قطعه کاغذ آغشته به کبالت کلرید

   • دو صفحه شیشه‌ای یا پلاستیکی شفاف

   • اسپری آب

   • گیره نگهدارنده یا وزنه

2. روش اجرا:

   • برگ را تمیز کنید و مطمئن شوید که سطح آن خشک است.

   • دو قطعه کاغذ کبالت کلرید را به طور جداگانه روی دو طرف برگ قرار دهید (سطح زیرین و سطح بالایی).

   • روی هر قطعه کاغذ، یک صفحه شیشه‌ای یا پلاستیکی شفاف قرار دهید تا کاغذ و برگ به یکدیگر فشار داده شوند و تماس مناسبی برقرار شود.

   • برگ را ثابت نگه دارید (با استفاده از گیره نگهدارنده یا وزنه).

   • کمی‌آب بر روی برگ اسپری کنید یا در محیط مرطوب قرار دهید و منتظر بمانید.

3. مشاهده نتیجه:

   • تغییر رنگ کاغذ کبالت کلرید را بررسی کنید. مشاهده می‌کنید که کاغذها به صورتی تغییر رنگ می‌دهند.

   • میزان تغییر رنگ در دو طرف برگ ممکن است متفاوت باشد که نشان‌دهنده تعداد متفاوت روزنه‌ها در دو طرف برگ است.

این آزمایش به‌طور دقیق نشان می‌دهد که بخار آب از روزنه‌های برگ خارج می‌شود و همچنین اختلاف تعداد روزنه‌ها را میان دو سطح برگ آشکار می‌سازد.